Hafıza ya da bellek sorunları, unutkanlık sebepleri, bellek geliştirme

  1. Ana Sayfa
  2. Psikiyatri
  3. Hafıza ya da bellek sorunları, unutkanlık sebepleri, bellek geliştirme
Unutkanlık Sebepleri Etkin Ders Çalışma
Öğrenciler başta olmak üzere hafızasından şikâyet eden çok insan var. Unutkanlık sebepleri ve verimli ders çalışma üzerine çok soru alıyorum. Hafıza problemleri psikiyatrik hastalıklarda sık karşılaştığımız bir sorundur. Bunama ya da demans hastalığında temel semptom olarak hafıza sorunları karşımıza çıkar. Depresyon, anksiyete bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu başta olmak üzere birçok bozukluk unutkanlık sebepleri arasında yer almaktadır. Anısal (Epizodik) Bellek: geçmişte belirli bir episodta (zaman diliminde) gerçekleşmiş olayları hatırlamaktır. Anlamsal (Semantik) Bellek sözel olarak kodlanmış bilgi, bir sözcüğün ne anlama geldiği, ateşin yakacağı, köpeğin ısırabilen bir hayvan olduğu gibi bilgilerin hatırlanmasına verilen isimdir. İşlemsel ya da yöntemsel (Prosedürel) Bellek: Açık olmayan (implicit), araba sürmek, bisiklete binmek gibi nasıl yapıldığı tarif edilemese de tekrarlanabilen davranışlardan oluşur. Beynin hipokampus bölümü temel olarak hafızadan sorumludur. Amigdala bölümü de özellikle emosyonların hafıza üzerindeki ektilerine aracılık eden bölümdür. Bir olay duygusal olarak ne kadar yüklüyse hafızaya o kadar etkili bir şekilde kaydedilir.

Hafıza ya da bellek nedir?

Hafıza ya da bellek hatırlanan bilginin ne zaman kaydedilmiş olmasına göre anlık bellek, yakın bellek ve uzak bellek olmak üzere üçe ayrılır. Anlık bellek altı rakamı ileri ya da geriye doğru sayması istenerek ya da kendisine söylenen üç kelimeyi birkaç dakika sonra tekrarlaması istenerek, yakın bellek örneğin dün yediği yemeği sorarak, uzak bellek de yıllar öncesiyle ilgili örneğin çocukluk çağıyla ilgili anıları sorularak değerlendirilir.

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda unutkanlık

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) hastalarında da hafıza sorunlarını sıklıkla görüyoruz. DEHB hastalarında genellikle hafızaya kayıt aşamasındaki sorunlar nedeniyle hatırlamama görülür. Ayrıca İşlevsel Bellek dediğimiz bir problemin çözümü için akılda kısa süreliğine de olsa tutulması gereken bilgilerin tutulmasında da sorunlar yaşayabilir DEHB hastaları. Bu nedenle örneğin uzun paragraflı soru tiplerinde DEHB’li öğrenci sorun yaşayabilir. Ya da birden fazla parametrenin aynı anda akılda tutulmasını gerektiren matematik sorularında hata yapabilirler.

Bunama ve bellek

Bunama (demans) hafıza’yı özellikle bozan bozukluklar içinde ana problemin hafıza sorunu olmasıyla başta gelir. Bunama hastalarında “last in first out” yani en son kaydedilenin ilk sırada unutulması söz konusudur. Bunama hastası bu sorunu telafi etmek için her fırsatta geçmişten, çocukluk döneminden konuşur. Bu nedenle yakınları hafızası çok iyi yanılgısına kapılabilirler.

Hafıza geliştirilebilir mi?

Unutkanlığın tedavisi için eğer bir psikiyatrik hastalık söz konusu ise öncelikle bunun tedavisi gereklidir. Hafızanın geliştirilmesi için yapılabilecek bazı şeyler var. Öncelikle düzgün beslenme ve düzenli uyku önemlidir. Selenyum, Omega 3, folik asit, B6, B12, C ve E vitamini gibi antioksidanlardan zengin beslenmenin faydası olur. Fiziksel ve zihinsel egzersizler de faydalıdır. Sigara ve alkol’den uzak durmak da hafıza açısından faydalıdır. Okumak, dil öğrenmek de hafıza açısından faydalıdır. İyi eğitimli insanların demans hastası olmaları durumunda daha iyi seyirli bir hastalıkları olduğunu biliyoruz.

Verimli ders çalışma, motivasyon ve hafıza

Yukarıda da belirttiğim gibi herhangi bir bilginin hatırlanabilmesi için öncelikle o bilginin duygusal olarak önemli olması gerekir. Eğer kitabı okumuş olmak için okuyorsanız hatırlamanız daha zor olacaktır. Eğer bir sorunun cevabını arıyorsanız ve bu sorunun cevabı sizin için önemliyse hafızanıza kaydedilmesi daha kolay olur. Üniversite sınavına hazırlanıyorsunuz ama bütün bir yıl çalıştıktan sonra hangi bölümde okumak istediğinizi bilmiyorsanız, çalışma motivasyonunuz eksik kalacaktır, verimli ders çalışmanız bu durumda çok zor. Bu nedenle öğrencilerin öncelikle gelecekte ne iş yapmak istediklerine karar verebilmeleri çok önemlidir. Hayatınızın geri kalanında gününüzün büyük bir bölümünü dolduracak olan işinizin ne olması gerektiği, gerçekten severek yapabileceğiniz bir iş mi olacak, bu bölümü kazanabilmek için ne kadar puan almanız gerekir ve ne kadar çalışmanız gerekir? Eğer ne istediğinizi ne kadar çalışmanız gerektiğini dahi bilmiyorsanız, bırakın okuduğunuza dikkatinizi verebilmenizi, dersin başına oturmanız bile zor olacaktır. Eğer ne istediğinizi bilmenize, çalışmak için bütün koşullara sahip olmanıza, neyi ne kadar süre çalışmanız gerektiği konusunda özenle hazırlanmış bir programa sahip olmanıza rağmen halen dersin başına oturmak sizin için zor geliyorsa, dersin başına oturduğunuzda beş on dakika içinde dikkatiniz dağılıyor ve zihniniz tamamen anlamsız yerlerde dolaşmaya başlıyorsa, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu açısından bir değerlendirmeye ihtiyacınız var demektir. Lütfen bir psikiyatriste başvurun. Psikiyatristiniz dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğundan başka unutkanlık sebepleri açısından kapsamlı bir değerlendirme yapacaktır.
Avatar

Mehmet Akif Ersoy

Şu Tarihten Beri Yazarımız:  19 Ağustos 2018

Psikiyatrik hastalıkların farmakoterapi (ilaç tedavisi) ve analitik yönelimli psikoterapi ile tedavisinde 25 yıllık deneyim.